Chứng Rò Rỉ Ruột: Nguồn Gốc Của Hàng Trăm Vấn Đề Sức Khoẻ + Những Giải Pháp Điều Trị Tự Nhiên

Trong những năm gần đây, chứng rò rỉ ruột đã dần được chú ý nhiều hơn – đặc biệt là bởi các chuyên gia dinh dưỡng, y tế. Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành để tìm ra nguyên nhân của chứng rò rỉ ruột. Trong đó, đáng chú ý nhất là các bệnh mãn tính và tự miễn, bao gồm cả bệnh tiểu đường loại 1 và bệnh Celiac (hội chứng khó dung nạp Gluten). Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn chứng rò rỉ ruột và những nguyên nhân gây bệnh. Ngoài ra còn cung cấp cho bạn danh sách các thực phẩm được khuyến nghị giúp hỗ trợ sức khỏe cho hệ tiêu hóa trong 1 tuần.

A. Hiểu Về Chứng Rò Rỉ Ruột (Leaky Gut)

1. Chứng rò rỉ ruột là gì?

Về cơ bản, hội chứng rò rỉ ruột là một tình trạng bệnh lý được gây ra khi tăng tính thấm của ruột. Trong ống tiêu hóa của bạn, nhiều cơ quan cùng nhau giúp phân hủy thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và loại bỏ chất thải.
Quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng chủ yếu diễn ra ở ruột của bạn. Cấu tạo của ruột gồm các khoang được nối với nhau và nối với mạch máu của bạn. Trong ruột của bạn còn có một cấu trúc đặc biệt khác – lớp đệm niêm mạc. Chúng đóng vai trò như một chốt ngăn giữa ruột và máu của bạn, giúp kiểm soát, ngăn chặn những chất có hại xâm nhập và lưu thông trong máu.
Tuy nhiên, nếu tình trạng sức khỏe của bạn không tốt có thể làm mỏng lớp niêm mạc. Điều này khiến các chất có hại như vi khuẩn, độc tố và các hạt thực phẩm chưa tiêu hóa hoàn toàn xâm nhập vào trong máu của bạn.
Các chuyên gia y tế cho rằng chứng rò rỉ ruột gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau. Trong đó nổi bật là các bệnh tự miễn, tình trạng viêm lan rộng, đau nửa đầu, bệnh da liễu, nhạy cảm với thực phẩm… Tuy nhiên vẫn chưa có đủ nhiều các bệnh nhân mắc chứng rỏ rỉ ruột. Do đó, các bác sĩ vẫn chưa công nhận đây là một chẩn đoán y khoa rõ ràng.

2. Điều gì gây ra chứng rò rỉ ruột?

Các nguyên nhân hiện nay mới chỉ được xem là phỏng đoán và chưa chính thức. Nguyên nhân chính xác của chứng rò rỉ ruột đến bây giờ vẫn là một bí ẩn. Tuy nhiên, có một số bệnh lý lại có biểu hiện của chứng rò rỉ ruột, thường xuyên gặp nhất chính là bệnh Celiac và bệnh tiểu đường loại 1.
Ngoài ra, trong nghiên cứu phân tử, các nhà khoa học cũng đã phát hiện ra protein Zonulin. Cụ thể, nếu như lượng protein Zonulin tăng cao có thể làm mỏng lớp niêm mạc ruột và gây ra chứng rò rỉ ruột. Theo như kết quả, hai nguồn làm tăng Zonulin cao ở một số người chính là:

Các vi khuẩn theo thức ăn đi vào trong đường tiêu hóa
Lượng Gluten không tiêu hóa được.

Có nhiều bằng chứng cho thấy Gluten chính là nguyên nhân gây chứng rò rỉ ruột ở những bệnh nhân mắc bệnh Celiac.
Tuy nhiên, khi nghiên cứu trên người trưởng thành khỏe mạnh và những người nhạy cảm với gluten (nhưng không mắc Celiac) lại cho ra kết quả khác nhau:

Trong khi các nghiên cứu trong ống nghiệm đã chỉ ra gluten dẫn tới chứng rò rỉ ruột
Nhưng kết quả nghiên cứu trên người trưởng thành lại không thể quan sát được kết quả tương tự.

Ngoài Zonulin, còn có nhiều yếu tố khác có thể gây chứng rò rỉ ruột. Nghiên cứu cho thấy rằng các chất gây viêm có tỷ lệ cao hơn, có thể kể đến như:

Các yếu tố hoại tử khối u (TNF) và interleukin 13 (IL-13)
Sự sử dụng lâu dài các thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như là Aspirin hoặc là Ibuprofjen.

3. Các bệnh liên quan đến chứng rò rỉ ruột

Tuy vấn đề gốc rễ của chứng rò rỉ ruột vẫn chưa được khoa học tìm ra, nhưng các nhà khoa học đã phát hiện ra có rất nhiều bệnh, hội chứng có biểu hiện của chứng rò rỉ ruột.

a. Bệnh Celiac

Celiac là một hội chứng tự miễn, được đặc trưng bởi sự nhạy cảm với gluten. Những nghiên cứu chỉ ra rằng những bệnh nhân mắc Celiac có biểu hiện chứng rỏ rỉ ruột rất cao.

Một nghiên cứu đã được tiến hành để kiểm tra phản ứng của hệ tiêu hóa sau khi dung nạp gluten ở những người bị Celiac. Kết quả cho thấy tính thấm của ruột ở bệnh nhân đã tăng lên rất nhiều.

b. Bệnh tiểu đường

Có một số bằng chứng cho thấy chứng rò rỉ ruột làm tăng sự phát triển của bệnh tiểu đường loại 1.

Nguyên nhân chính gây bệnh là do hiện tượng miễn dịch tự miễn của cơ thể. Hiện tượng này dẫn tới sự phá hủy các tế bào beta sản xuất insulin trong tuyến tụy.

Có ý kiến cho rằng chứng rỏ rỉ ruột chính là nguyên nhân gây ra miễn dịch tự miễn.

Một nghiên cứu cho thấy 42% bệnh nhân tiểu đường loại 1 có nồng độ Zonulin rất cao. Như bạn đã biết, Zonulin chính là protein ảnh hưởng đến độ dày của lớp niêm mạc ruột.
Đặc biệt, trong một nghiên cứu trên động vật, cụ thể ở các con chuột mắc bệnh tiểu đường. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng chúng bị chứng rỏ rỉ ruột trước khi bị bệnh tiểu đường.

c. Bệnh Crohn

Chứng rỏ rỉ ruột chính là biểu hiện đặc trưng nhất của bệnh Crohn. Bệnh Crohn là một rối loạn tiêu hóa mãn tính đặc trưng bởi viêm đường ruột trong thời gian dài.

Một số nghiên cứu quan sát thấy hiện tượng tăng tính thấm qua lớp niêm mạc ruột ở những bệnh nhân mắc bệnh Crohn. Ở chiều ngược lại, đó là nếu bạn có tính thấm cao – bạn dễ dàng mắc Crohn. Điều này lý giải tại sao bệnh Crohn có thể được di truyền qua các thế hệ.

d. Hội chứng ruột kích thích

IBS là một rối loạn tiêu hóa đặc trưng bởi cả tiêu chảy và táo bón. Một nghiên cứu chỉ ra rằng chứng rò rỉ ruột cực kỳ phổ biến ở những người bị IBS (và cũng là nguyên do gây tiêu chảy ở bênh nhân bị IBS).

Những người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS) có tính thấm qua màng ruột rất cao. Kết luận này đã được xác nhận sau rất nhiều nghiên cứu thực tiễn.

e. Gây ra bệnh dị ứng với thực phẩm

Một vài nghiên cứu chỉ ra rằng những người bị dị ứng thực phẩm thường là do bị suy giảm chức năng của lớp niêm mạc ruột.
Sự suy giảm chức năng lớp niêm mạc dẫn tới mất kiểm soát các chất đi vào bên trong máu. Vì vậy các protein trong thực phẩm dễ dàng thâm nhập vào bên trong máu. Để đáp ứng với các “kháng nguyên” lạ này, cơ thể lập tức diễn ra phản ứng miễn dịch. Đây chính là định nghĩa của bệnh dị ứng với thực phẩm.

4. Chứng rỏ rỉ ruột là nguyên nhân hay triệu chứng bệnh?

Rất nhiều người ủng hộ chứng rỏ rỉ ruột chính là nguyên nhân. Họ cho rằng đó là những nguyên nhân cơ bản của hầu hết các vấn đề sức khỏe. Thật vậy, nhiều nghiên cứu đã kết luận chứng rỏ rì ruột là nguyên nhân gây nhiều bệnh mãn tính. Trong đó, đặc biệt là rối loạn miễn dịch.

Tuy nhiên, rất khó để chứng minh chứng rò rỉ ruột là nguyên nhân gây bệnh. Một số người lại cho rằng hội chứng này là những biểu hiện của bệnh mãn tính chứ không phải là nguyên nhân. Bởi vì theo những nghiên cứu trên động vật mắc các bệnh tiểu đường loại 1, IBS và Celiac đã quan sát thấy những biểu hiện của chứng rò rỉ ruột khi bắt đầu bệnh.

Một nghiên cứu khác cho thấy tính thấm của ruột ở 87% người mắc Celiac trở lại bình thường nếu ăn theo chế độ không có gluten trong hơn một năm. Điều đó cho thấy:

Một chế độ ăn không có gluten là phương pháp chuẩn để điều trị Celiac.
Ngoài ra cũng khẳng định rằng sự thay đổi tính thấm của ruột là do gluten chứ không phải là do bệnh Celiac.

Nhìn chung, vẫn chưa có bằng chứng đầy đủ để có thể đưa ra kết luận cuối cùng cho câu hỏi trên.

5. Một số tuyên bố về chứng rò rỉ ruột không được giới khoa học ủng hộ

Có nhiều ý kiến cho rằng chứng rò rỉ ruột không hề tồn tại. Tuy nhiên, một số ý kiến, kết luận trong đó không nhận được sự ủng hộ của giới khoa học.

Những người ủng hộ rằng thực sự có chứng rò rỉ ruột bởi cho rằng nó liên quan đến nhiều bệnh khác nhau. Trong đó có thể kể đến như:

tự kỷ
lo lắng
trầm cảm
chàm
ung thư…

Hầu hết những tuyên bố nãy vẫn chưa thể chứng minh được bằng khoa học. Tuy nhiên, một vài nghiên cứu phát hiện ra tỷ lệ trẻ tự kỷ tăng khi tăng tính thấm của ruột. Nhưng các nghiên cứu khác lại thu được kết quả tính thấm của ruột vẫn bình thường! Hiện nay, không có nghiên cứu nào cho thấy sự hiện diện của chứng rò rỉ ruột trước khi bắt đầu tự kỷ. Điều đó có nghĩa là không có bằng nào cho thấy đó là nguyên do gây bệnh.

Có một số bằng chứng cho thấy vi khuẩn khi đi qua thành ruột có thể dẫn tới sự lo lắng và trầm cảm. Tuy nhiên vẫn cần phải nghiên cứu nhiều hơn để có thể kết luận được mối liên hệ này.

Kết quả nghiên cứu về bệnh chàm và tính thấm của ruột cũng không đạt được sự nhất quán.

Ngoài ra, cũng không hề có cơ sở khoa học nào cho rằng chứng rò rỉ ruột gây ung thư.

B. Chế Độ Ăn Được Khuyên Để Phòng Ngừa Chứng Rò Rỉ Ruột

1. Các thực phẩm được khuyến khích cho bạn

Vì chứng rỏ rỉ ruột vẫn chưa là chẩn đoán y tế chính thức nên vẫn chưa cho một phương pháp điều trị nào được đề nghị. Tuy nhiên, thay đổi chế độ ăn có thể giúp ích cho bạn. Giải pháp này tập trung vào giúp phát triển hệ vi sinh đường ruột.

Dưới đây là những nguồn thực phẩm tuyệt vời cho sức khỏe của bạn:

Rau: bông cải xanh, cải Brussels, bắp cải, rau arugula, cà rốt, cải xoăn, cà tím, củ cải đường, củ cải Thụy Sĩ, rau bina, gừng, nấm và bí ngòi (zucchini)…
Các loại củ: khoai tây, khoai lang, khoai mỡ, cà rốt, bí và củ cải…
Thực phẩm lên men: kim chi, dưa cải, đậu nành lên men (tempeh), miso…
Trái cây: dừa, nho, chuối, việt quất, quả mâm xôi, dâu tây, kiwi, dứa, cam, quýt, các loại chanh và đu đủ…
Các loại hạt (seeds): hạt chia, lanh, hướng dương và các loại hạt khác.
Ngũ cốc không chứa gluten: kiều mạch, gạo, lúa miến và yến mạch.
Chất béo tốt: quả bơ, dầu bơ, dầu dừa và dầu oliu nguyên chất.
Cá: cá hồi, cá ngừ, các trích, các loại cá giàu omega-3 khác.
Thịt và trứng: thịt nạc gà, thị bò, thịt cừu, gà tây và trứng.
Các loại thảo mộc và gia vị: tất cả các loại đều tốt cho bạn.
Chế phẩm từ sữa: kefir, các loại sữa chua, phô mai và bơ sữa truyền thống.
Nước dùng: nước hầm xương, trà, nước cốt dừa, sữa hạt, nước và nước nấm thủy sâm lên men (kombucha).
Các sản phẩm làm từ hạt đậu phộng, hạnh nhân và các sản phẩm khác từ hạt (sữa hạt,…).

*Các thực phẩm được khuyến khích cho bạn để phòng ngừa chứng rò rỉ ruột*

2. Các thực phẩm cần tránh

Việc loại bỏ các thực phẩm có hại cũng là một phương pháp hiệu quả không kém. Điều này giúp cho ruột của bạn thêm phần khỏe mạnh hơn bởi một số thực phẩm có thể dẫn tới viêm hoặc làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Danh sách các thực phẩm dưới đây có thể gây hại cho ruột, cũng là thủ phạm gây ra đầy hơi, táo bón, tiêu chảy và rối loạn đường tiêu hóa:

Các sản phẩm làm từ lúa mì: bánh mì, ngũ cốc, mì ống, bột mì, …
Ngũ cốc có chứa gluten: lúa mạch, lúc mạch đen, mì căn (seitan), …
Các chế phẩm thịt chế biến sẵn: thịt nguội, thị xông khói, xúc xích, …
Đồ nướng: bánh nướng, bánh quy, pizza, … cũng cần giảm bớt.
Thực phẩm ăn nhẹ: bánh quy giòn, bỏng ngô, bánh quy, …
Đồ ăn vặt: thức ăn nhanh, khoai tây chiên, ngũ cốc có đường, thanh kẹo, …
Các chế phẩm từ sữa có vị béo: sữa béo, kem sữa, …
Dầu tinh chế: dầu canola, dầu hướng dương, dậu tương và dầu cây rum.
Các chất ngọt nhân tạo: aspartame, sucralose và saccharin.
Nước sốt dùng kèm: salad, nước tương, teriyaki và nước sốt hoisin.
Đồ uống: rượu, đồ uống có ga và các loại đồ uống nhiều đường khác.

3. Một số lưu ý khác về chế độ ăn trong chứng rò rỉ ruột

Hạn chế tối đa lượng đường trong khẩu phần ăn. Các vi khuẩn có hại trong hệ tiêu hóa phát triển rất mạnh khi được bổ sung thêm nguồn đường. Đồng thời, nếu lượng đường quá cao gây ảnh hưởng đến hoạt động của lớp niêm mạc dạ dày.
Sử dụng các thực phẩm lên men. Các thực phẩm lên men được khuyến nghị như sữa chua, kim chi, … Chúng cung cấp các chủng men vi sinh giúp cải thiện sức khỏe đường ruột.
Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ. Các chất xơ hòa tan có nhiều trong các loại trái cây, rau củ và các loại đậu giúp nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi trong ruột của bạn.

C. Những Cách Khác Để Cải Thiện Sức Khoẻ Đường Ruột Của Bạn

Mặc dù chế độ ăn uống là chìa khóa giúp cải thiện sức khỏe đường ruột, tuy nhiên còn có rất nhiều vấn đề khác bạn cần phải giải quyết để đạt được lợi ích tối đa. Bên dưới là một số cách hỗ trợ cho bạn trong việc chăm sóc ruột của mình:

Bổ sung thêm chế phẩm sinh học. Probiotic có chứa các lợi khuẩn nhờ quá trình lên men tự nhiên. Nguồn chế phẩm này giúp cung cấp đủ cho bạn lượng men vi sinh nếu như chế độ ăn không đáp ứng được đủ cho bạn.
Giảm căng thẳng. Stress kéo dài được chứng minh gây hại cho lợi khuẩn đường ruột. Các hoạt động thiền hoặc yoga sẽ giúp ích cho nhu cầu giải tỏa căng thẳng của bạn.
Tăng cường giấc ngủ. Thiếu ngủ có thể dẫn tới hoạt động kém của lợi khuẩn đường ruột. Khi đó, các vi khuẩn sẽ phân bố không đều trên bề mặt ruột.
Hạn chế sử dụng thuốc NSAID. Việc sử dụng NSAID lâu dài như Ibuprofen có thể dẫn tới hội chứng rò rỉ ruột.
Tránh hút thuốc. Thuốc lá có thể gây ra những tình trạng viêm trong đường tiêu hóa. Bỏ hút thuốc có thể làm tăng số lượng lợi khuẩn đồng thời giảm vi khuẩn có hại.
Hạn chế uống rượu. Nghiên cứu chỉ ra rằng nếu uống quá nhiều rượu sẽ gây tăng tính thấm qua lớp niêm mạc ruột. Bằng cách làm ảnh hưởng đến hoạt động của các protein có vai trò đặc biệt ảnh hưởng tới hoạt động của lớp niêm mạc ruột.

Một số người cũng thấy rằng những chế độ ăn kiêng lành mạnh và hội chứng tâm lý (GAPS) có thể giúp giảm các triệu chứng rỏ rỉ ruột. Tuy nhiên, những chế độ ăn kiêng này vẫn chưa nhận được sự xác thực từ giới khoa học.

D. Thực Đơn Mẫu Cho Một Tuần

Bên dưới là thực đơn mẫu 1 tuần giúp cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa của bạn. Thực đơn là sự kết hợp của các loại thực phẩm thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn đường ruột. Ngoài ra cũng loại bỏ các loại thực phẩm gây các triệu chứng khó chịu cho đường tiêu hóa. Một số món trong thực đơn có bạn thể chuẩn bị một cách đơn giản và không tốn kém.

Thứ hai

Bạn hãy bắt đầu một tuần ăn dinh dưỡng bằng bữa sáng: sinh tố việt quất, chuối và sữa chua Hy Lạp.
Bữa trưa: salad trộng với trứng luộc thái lát.
Khép lại một ngày với bữa tối: thịt bò và bông cải xanh xào với mì zucchini và dưa cải.

Thứ ba

Khởi động ngày thứ hai với bữa sáng: trứng ốp lết và rau tùy ý (tùy theo sở thích của bạn).
Bữa trưa: thức ăn thừa từ bữa tối thứ hai.
Bữa tối: cá hồi ướp muối ăn kèm với salad.

Thứ tư

Một bữa sáng tràn đầy năng lượng với: quả việt quất, sữa chua Hy Lạp và sinh tố hạnh nhân không đường.
Bữa trưa: cá hồi, trứng và rau xanh.
Khép lại một ngày mạnh khỏe với bữa tối: gỏi gà nướng chanh và dưa cải.

Thứ năm

Món dùng cho bữa sáng: bột yến mạch không chứa gluten và ¼ cốc quả mâm xôi.
Lời khuyên cho bạn vào bữa trưa: thức ăn thừa từ bữa tối thứ tư.
Bữa tối: bít tết nướng với rau cải mầm Brussels và khoai lang.

Thứ sáu

Vào bữa sáng bạn nên dùng: sinh tố hạnh nhân cải xoăn không đường và dứa.
Bữa trưa: củ cải đường, cà rốt, cải xoăn, rau bina và salad gạo nâu.
Các món khuyến nghị cho bữa tối: gà nướng ăn kèm với cà rốt rang, đậu và bông cải xanh.

Thứ bảy

Bắt đầu ngày mới của bạn với: bánh pudding dừa – đu đủ, ¼ chén hạt chia, 1 chén nước cốt dừa không dường và ¼ chén đu đủ thái lựu.
Bữa trưa: salad gà với dầu ô liu.
Món dùng cho bữa tối: món tempeh rang (đậu nành rang) với rau cải mầm Brussels và gạo nâu.

Chủ nhật

Thực đơn cho bữa sáng: nấm, rau bina và zucchini frittata.
Các món dùng cho bữa trưa: một nửa củ khoai lang kèm rau bina, gà tây và quả việt quất.
Chốt lại tuần ăn với bữa tối: cánh gà nướng với rau bina và dưa cải bắp.

Tóm Tắt

Hội chứng rò rỉ ruột là tình trạng gây ra do sự tăng tính thấm ở lớp niêm mạc ruột. Hiện tượng này giúp vi khuẩn, độc tố và các hạt thức ăn khó tiêu hóa dễ dàng đi qua thành ruột vào máu của bạn.

Tuy nhiên, đại đa số các bác sĩ vẫn chưa công nhận chứng rò rỉ ruột là một là chẩn đoán đa khoa vì hiện tại có rất ít bằng chứng cho thấy đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Chứng rò rỉ ruột có thể diễn ra đồng thời với các bệnh mãn tính khác. Trong đó đặc biệt nổi bật là bệnh Celiac và tiểu đường loại 1.

Có rất nhiều cách có thể giúp cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa của bạn: