Bạn có đang tự hỏi làm thế nào để tăng cường sức đề kháng cho mình? Bạn có thắc mắc cơ thể của chúng ta hoạt động thế nào? Hệ miễn dịch của bạn đã thực sự khỏe mạnh chưa? Đừng lo lắng! Bài viết sau đây sẽ rất thú vị dành cho bạn đấy!
Chúng ta liên tục tiếp xúc với các “sinh vật” qua việc hít, nuốt chúng. Gần hơn là chúng luôn tồn tại trên da và niêm mạc. Việc các sinh vật này có gây bệnh hay không được quyết định bởi tính toàn vẹn của các cơ chế bảo vệ hoặc hệ thống miễn dịch của chúng ta.
Khi hệ thống miễn dịch hoạt động tốt, chúng ta dường như sẽ không cảm nhận được. Tuy nhiên, khi hệ thống miễn dịch hoạt động kém hoặc làm việc quá mức, chúng ta có nguy cơ bị nhiễm trùng cao. Ngoài ra, cũng dễ mắc phải các tình trạng sức khỏe khác. Hệ miễn dịch tạo ra để chống lại vi trùng và bảo vệ cơ thể bạn khỏi bị tổn hại.
A. Hiểu Về Hệ Thống Miễn Dịch Của Bạn?
1. Hệ thống miễn dịch là gì?
a. Định nghĩa
Hệ thống miễn dịch là một mạng lưới tương tác của các cơ quan, tế bào bạch cầu và protein bảo vệ cơ thể khỏi virus và vi khuẩn hoặc bất kỳ chất lạ nào. Chúng hoạt động để vô hiệu hóa và loại bỏ mầm bệnh xung quanh ta. Có thể chúng là những vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng hoặc nấm xâm nhập vào cơ thể. Hệ thống này nhận biết và vô hiệu hóa các chất có hại từ môi trường. Chúng cũng chống lại các tế bào của cơ thể có những thay đổi do bệnh tật.
b. Cơ chế hoạt động
Hệ miễn dịch hoạt động để bảo vệ mỗi ngày. Thậm chí chúng ta không nhận thấy điều đó. Tuy nhiên, nếu hiệu suất của hệ thống miễn dịch bị tổn hại, ta sẽ đối mặc với bệnh tật. Nghiên cứu chỉ ra rằng sự kém hoạt động của hệ thống miễn dịch có thể dẫn đến nhiễm trùng nặng và gây khối u suy giảm miễn dịch (1). Trong khi nếu chúng hoạt động quá mức dẫn đến các bệnh dị ứng và tự miễn dịch.
Để hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể chúng ta hoạt động trơn tru, hệ thống miễn dịch phải có khả năng phân biệt giữa các tế bào, sinh vật và các chất:
- Các chất lạ (non-self substances): được gọi là kháng nguyên. Chúng bao gồm các protein trên bề mặt của vi khuẩn, nấm và vi rút. Các tế bào của hệ thống miễn dịch phát hiện sự hiện diện của các kháng nguyên. Chúng hoạt động để tự vệ.
- Các chất quen (self substances): các protein trên bề mặt tế bào của chúng ta. Thông thường, hệ thống miễn dịch đã học được ở giai đoạn trước để xác định các protein của các tế bào. Tạm gọi chúng là chất quen (self). Nhưng khi xác định nó là chất lạ (non-sefl), cơ thể sẽ chiến đấu với nó. Đây được gọi là phản ứng tự miễn dịch.
c. Phân loại hệ thống miễn dịch
Điều tuyệt vời về hệ thống miễn dịch là nó không ngừng thích nghi và học hỏi. Lúc này, cơ thể có thể chống lại vi khuẩn hoặc virus thay đổi theo thời gian. Có hai phần của hệ thống miễn dịch:
- Hệ thống miễn dịch bẩm sinh: hoạt động như một sự bảo vệ chung chống lại mầm bệnh.
- Hệ thống miễn dịch thích ứng: nhắm vào các mầm bệnh rất cụ thể mà cơ thể đã tiếp xúc.
Hai hệ thống miễn dịch này bổ sung cho nhau trong bất kỳ phản ứng nào với mầm bệnh hoặc chất gây hại.
2. Bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch
Bạn muốn tìm hiểu chính xác làm thế nào để tăng cường hệ thống miễn dịch? Hãy hiểu rằng hầu hết là do các rối loạn miễn dịch. Tìm hiểu xem chúng là do phản ứng miễn dịch quá mức hay do bệnh tự miễn dịch. Rối loạn hệ thống miễn dịch bao gồm:
- Dị ứng và Hen suyễn: Một phản ứng viêm qua trung gian miễn dịch đối với các chất môi trường thường vô hại được gọi là dị ứng. Cơ thể chúng ta phản ứng quá mức với một chất gây dị ứng. Điều này gây ra phản ứng miễn dịch và các triệu chứng dị ứng. Nó có thể dẫn đến một hoặc nhiều bệnh dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, viêm da dị ứng và dị ứng thực phẩm.
- Bệnh suy giảm miễn dịch: Là khi hệ thống miễn dịch bị thiếu một hoặc nhiều bộ phận và nó phản ứng quá chậm với mối đe dọa. Tình trạng thiếu hụt miễn dịch, như HIV/AIDS và suy giảm miễn dịch do thuốc, là do suy giảm nghiêm trọng hệ thống miễn dịch. Điều này dẫn đến nhiễm trùng đôi khi là đe dọa đến tính mạng.
- Bệnh tự miễn dịch: Bệnh này khiến hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào và mô của chính cơ thể mình. Chúng làm vậy để đáp ứng với một tác nhân không xác định. Ví dụ về các bệnh tự miễn bao gồm viêm khớp dạng thấp, lupus, bệnh viêm ruột, bệnh đa xơ cứng và bệnh tiểu đường loại 1.
B. Các Giải Pháp Giúp Bạn Tăng Cường Sức Đề Kháng
Làm thế nào bạn có thể tăng cường sức đề kháng của mình? Nhìn chung, hệ thống miễn dịch bảo vệ bạn chống lại các vi sinh vật gây bệnh. Nhưng đôi khi nó thất bại. Một mầm bệnh xâm nhập thành công và khiến bạn bị bệnh. Vậy điều gì có thể can thiệp vào quá trình này và tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn? Điều gì xảy ra nếu bạn cải thiện chế độ ăn uống của bạn? Uống vitamin hay chế phẩm thảo dược nào là tốt? Thực hiện thay đổi lối sống khác với hy vọng tạo ra một phản ứng miễn dịch gần như hoàn hảo có thực hiện được? Hãy theo dõi tiếp nhé!
1. Các loại thảo mộc tăng cường sức đề kháng
1/19. Đông trùng hạ thảo (Echinacea)
Nhiều thành phần hóa học của echinacea là chất kích thích hệ thống miễn dịch mạnh mẽ. Chúng có thể mang lại giá trị trị liệu đáng kể. Nghiên cứu cho thấy một trong những lợi ích quan trọng nhất của echinacea là tác dụng của nó khi được sử dụng đối với nhiễm trùng định kỳ. Một nghiên cứu năm 2012 được công bố trên Evidence-Compuityary and Alternative Medicine cho thấy echinacea cho thấy tác dụng tối đa đối với nhiễm trùng tái phát. Tác dụng phòng ngừa tăng lên khi người tham gia sử dụng echinacea để ngăn ngừa cảm lạnh thông thường (2).
Một nghiên cứu năm 2003 được thực hiện tại Đại học Y Wisconsin cho thấy echinacea thể hiện các hoạt động điều hòa miễn dịch quan trọng. Sau khi xem xét các thí nghiệm, bao gồm một số thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng echinacea có một số lợi ích. Các lợi ích bao gồm kích thích miễn dịch, tăng cường sức đề kháng. Đặc biệt là lợi ích trong điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên cấp tính(3).
2/19. Cơm cháy đen (Elderberry)
Các loại quả mọng và hoa của cây cao tuổi này được sử dụng làm thuốc trong hàng ngàn năm. Ngay cả Hippocrates, cha đẻ của ngành y học, đã hiểu rằng loại cây này là chìa khóa tăng cường sức đề kháng của bạn. Ông đã sử dụng cơm cháy vì có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Những lợi ích này bao gồm khả năng chống cảm lạnh, cúm, dị ứng và viêm.
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng Eldberry có khả năng tăng cường sức đề kháng. Đặc biệt, nó đã được chứng minh điều trị các triệu chứng của cảm lạnh và cúm thông thường.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Y học Quốc tế cho thấy khi Eldberry được sử dụng trong vòng 48 giờ đầu tiên xuất hiện triệu chứng, chiết xuất đã làm giảm thời gian bị cúm, với các triệu chứng đã thuyên giảm trung bình bốn ngày trước đó (4). Thêm vào đó, việc dùng thuốc ít hơn ở những người nhận được chiết xuất Eldberry so với giả dược.
3/19. Rễ Hoàng kỳ (Astragalus)
Astragalus là một loại cây thuộc họ đậu có lịch sử rất lâu đời. Nó vai trò là chất tăng cường sức đề kháng và chống lại bệnh tật. Rễ của nó đã được sử dụng trong Y học cổ truyền Trung Quốc trong hàng ngàn năm. Mặc dù astragalus là một trong những loại thảo dược tăng cường sức đề kháng được nghiên cứu ít nhất, nhưng có một số thử nghiệm tiền lâm sàng cho thấy hoạt động miễn dịch hấp dẫn (5).
Một đánh giá gần đây được công bố trên Tạp chí Y học Trung Quốc Hoa Kỳ cho thấy các phương pháp điều trị dựa trên astragalus đã chứng minh sự cải thiện đáng kể về độc tính gây ra bởi các loại thuốc như thuốc ức chế miễn dịch và hóa trị liệu ung thư. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng chiết xuất astragalus có tác dụng có lợi cho hệ thống miễn dịch. Nó cũng giúp bảo vệ cơ thể khỏi viêm dạ dày và ung thư đường tiêu hóa(6)
4/19. Nhân sâm (Ginseng)
Nhân sâm, thuộc chi Panax, có thể giúp bạn tăng cường hệ miễn dịch và chống nhiễm trùng. Rễ, thân và lá của nhân sâm đã được sử dụng để duy trì cân bằng nội môi miễn dịch. Chúng cũng giúp tăng cường sức đề kháng với bệnh tật hoặc nhiễm trùng.
Nhân sâm cải thiện hiệu suất của hệ thống miễn dịch bằng cách điều chỉnh từng loại tế bào. Chúng bao gồm đại thực bào, tế bào chết tự nhiên, tế bào đuôi gai, tế bào T và B. Nó cũng đã được chứng minh là sở hữu các hợp chất chống vi trùng hoạt động như một cơ chế bảo vệ chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn và virus(7).
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Trung Quốc cho thấy rằng chiết xuất nhân sâm đã tạo ra thành công các phản ứng kháng thể đặc hiệu với kháng nguyên khi sử dụng bằng đường uống (8). Các kháng thể liên kết với các kháng nguyên, chẳng hạn như độc tố hoặc virus. Liên kết này giữ chúng không tiếp xúc và gây hại cho các tế bào bình thường của cơ thể.
Khả năng của nhân sâm đóng vai trò sản xuất kháng thể. Nó chống lại các vi sinh vật xâm nhập hoặc các kháng nguyên gây bệnh, tăng cường sức đề kháng.
2. Thực phẩm tăng cường sức đề kháng
5/19. Nước dùng xương (Bone Broth)
Nước dùng xương hỗ trợ chức năng miễn dịch bằng cách thúc đẩy sức khỏe của ruột của bạn và giảm viêm do hội chứng ruột bị rò rỉ. Các collagen và axit amin (proline, glutamine và arginine) có trong nước dùng xương giúp bịt kín các lỗ hở trong niêm mạc ruột và hỗ trợ tính toàn vẹn của nó.
Chúng ta biết rằng sức khỏe đường ruột đóng vai trò chính trong chức năng miễn dịch. Do đó, tiêu thụ nước dùng xương có tác dụng như thực phẩm tăng cường sức đề kháng tuyệt vời.
6/19. Gừng (Ginger)
Y học Ayurveda đã dựa vào khả năng của gừng để tăng cường sức đề kháng của bạn. Nhận định này có trước khi lịch sử được ghi lại. Người ta tin rằng gừng giúp phá vỡ sự tích tụ chất độc trong các cơ quan là do tác dụng làm ấm của gừng. Nó cũng được biết đến để làm sạch hệ thống bạch huyết, mạng lưới các mô và cơ quan. Gừng cũng giúp loại bỏ cơ thể chất độc, chất thải và các vật liệu không mong muốn khác.
Rễ và tinh dầu gừng có thể điều trị bệnh với các phản ứng miễn dịch và chống viêm. Nghiên cứu cho thấy gừng có khả năng kháng khuẩn,điều trị các bệnh truyền nhiễm, tăng cường sức đề kháng(9).
Nó cũng được biết đến với khả năng điều trị các rối loạn viêm gây ra bởi các tác nhân truyền nhiễm như virus, vi khuẩn và ký sinh trùng, cũng như các tác nhân vật lý và hóa học như nhiệt, axit và khói thuốc lá.
7/19. Trà xanh (Green Tea)
Các nghiên cứu đánh giá hiệu quả của trà xanh cho thấy nó có chứa các đặc tính chống oxy hóa và điều hòa miễn dịch(10). Nó hoạt động như một chất chống nấm và chống vi-rút. Trà xanh có thể hữu ích cho bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
Tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn bằng cách uống trà xanh chất lượng tốt hàng ngày. Các chất chống oxy hóa và axit amin có trong loại trà này sẽ giúp cơ thể chống lại vi trùng và khỏe mạnh, tăng cường sức đề kháng cho bạn.
8/19. Thực phẩm giàu vitamin C (Vitamin C Foods)
Thực phẩm giàu vitamin C (họ cam quýt và ớt chuông đỏ) cải thiện sức khỏe của hệ thống miễn dịch. Chúng tăng cường sức đề kháng bằng cách cung cấp các đặc tính chống viêm và chống oxy hóa.
Các nghiên cứu hiển thị rằng nhận được đủ vitamin C (cùng với kẽm) trong chế độ ăn uống của bạn có thể giúp giảm các triệu chứng của viêm đường hô hấp và rút ngắn thời gian của bệnh như cảm lạnh thông thường và viêm phế quản(11).
Các loại thực phẩm giàu vitamin C tốt nhất để bổ sung cho hệ thống miễn dịch mạnh mẽ bao gồm:
- Trái cây có múi, bao gồm cam, chanh và bưởi
- Nho đen
- Ổi
- Ớt chuông xanh và đỏ
- Dứa
- Xoài
- Mật ong (honeydew)
- Rau mùi tây.
9/19. Thực phẩm chứa Beta-Carotene (Beta-Carotene Foods)
Beta-carotene có hoạt tính chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp giảm viêm và chống lại stress oxy hóa. Thay vì dùng chất bổ sung beta-carotene, các nhà nghiên cứu đề xuất rằng beta-carotene có thể tăng cường sức đề kháng khi dùng ở chế độ ăn kiêng, bằng cách ăn thực phẩm giàu carotene(12).
Các nguồn beta-carotene phong phú nhất là các loại trái cây có màu vàng, cam, đỏ, và rau xanh. Thêm các thực phẩm sau vào chế độ ăn uống của bạn có thể giúp thúc đẩy hệ thống miễn dịch, tăng cường sức đề kháng mạnh mẽ:
- Nước ép cà rốt
- Bí ngô
- Khoai lang
- Ớt chuông đỏ
- Quả mơ
- Cải xoăn
- Rau bina
- Cải búp (collard greens).
3. Thực phẩm bổ sung tăng cường sức đề kháng
10/19. Probiotics
Ruột bị “rò rỉ” là nguyên nhân chính gây ra sự nhạy cảm với thực phẩm, bệnh tự miễn và mất cân bằng miễn dịch hoặc hệ thống miễn dịch bị suy yếu. Điều quan trọng là tiêu thụ thực phẩm và chất bổ sung hợp lí để tăng cường sức đề kháng.Probiotic là một loại vi khuẩn tốt giúp tiêu hóa các chất dinh dưỡng. Chúng tăng cường giải độc ruột và hỗ trợ hệ thống miễn dịch của bạn.
Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí phê bình về khoa học thực phẩm và dinh dưỡng cho thấy rằng các sinh vật sinh học có thể tạo ra các phản ứng cytokine khác nhau(13). Bổ sung men vi sinh ở trẻ nhỏ giúp ngăn ngừa các bệnh qua trung gian miễn dịch ở trẻ. Chúng thực hiện bằng cách cải thiện hệ thống miễn dịch niêm mạc ruột. Ngoài ta cũng tăng số lượng tế bào immunoglobulin và tế bào sản xuất cytokine trong ruột.
11/19. Vitamin D
Vitamin D có thể điều chỉnh các phản ứng miễn dịch bẩm sinh và thích nghi. Thiếu vitamin D có liên quan đến tăng khả năng tự miễn dịch cũng như tăng khả năng nhiễm bệnh. Nghiên cứu chứng minh rằng vitamin D có tác dụng duy trì khả năng chịu đựng và tăng cường khả năng miễn dịch bảo vệ, tăng cường sức đề kháng(14). Đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến mức độ vitamin D thấp hơn với nhiễm trùng gia tăng.
Một nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts bao gồm 19.000 người tham gia. Kết quả cho thấy những người có mức vitamin D thấp hơn có khả năng báo cáo nhiễm trùng đường hô hấp cao hơn so với những người có đủ mức độ này(15). Ngay cả khi điều chỉnh các biến số như mùa, tuổi, giới tính, khối lượng cơ thể và chủng tộc. Đôi khi giải quyết sự thiếu hụt dinh dưỡng là làm thế nào để tăng cường hệ thống miễn dịch, tăng cường sức đề kháng của bạn.
12/19. Kẽm (Zinc)
Bổ sung kẽm thường được sử dụng như một phương thuốc không kê đơn để chống lại cảm lạnh và các bệnh khác. Nó có thể giúp giảm các triệu chứng liên quan đến cảm lạnh. Việc này cũng làm rút ngắn thời gian bị cảm lạnh thông thường. Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của kẽm cho thấy nó có thể can thiệp vào quá trình phân tử gây ra sự tích tụ vi khuẩn trong đường mũi(16).
4. Tinh dầu tăng cường sức đề kháng
13/19. Mộc dược (Myrrh)
Myrrh là một loại nhựa, hoặc chất giống như nhựa cây, là một trong những loại tinh dầu được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới. Trong lịch sử, myrrh được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng, làm sạch, chữa lành vết thương và cầm máu. Các nghiên cứu kết luận rằng myrrh tăng cường sức đề kháng với các đặc tính khử trùng, kháng khuẩn và kháng nấm(17).
Một nghiên cứu năm 2012 đã xác nhận hiệu quả kháng khuẩn tăng cường của myrrh khi được sử dụng kết hợp với dầu trầm hương chống lại sự lựa chọn mầm bệnh. Các nhà nghiên cứu bày tỏ rằng dầu myrrh có đặc tính chống nhiễm trùng. Chúng cũng có thể giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn(18).
14/19. Kinh giới cay (Oregano)
Tinh dầu Oregano được biết đến với đặc tính chữa bệnh và tăng cường sức đề kháng. Nó chiến đấu với nhiễm trùng một cách tự nhiên do các hợp chất chống nấm, kháng khuẩn, kháng vi-rút và chống ký sinh trùng.
Một nghiên cứu năm 2016 được công bố trên Tạp chí phê bình về khoa học thực phẩm và dinh dưỡng cho thấy các hợp chất chính trong oregano chịu trách nhiệm cho hoạt động kháng khuẩn của nó bao gồm carvacrol và thymol(19). Một số nghiên cứu khoa học cho thấy dầu oregano thể hiện hoạt động kháng khuẩn chống lại một số chủng vi khuẩn và loài, bao gồm B.laterosporus và S.saprophyticus(20).
5. Tăng cường sức đề kháng từ việc sống lành mạnh
15/19. Tập thể dục
Kết hợp hoạt động thể chất vào chế độ hàng ngày và hàng tuần của bạn là vô cùng quan trọng để tăng cường sức đề kháng của bạn.
Một nghiên cứu năm 2018 ở người được công bố trên Aging Cell cho thấy mức độ hoạt động thể chất và tập thể dục cao giúp cải thiện khả năng miễn dịch (suy giảm dần hệ thống miễn dịch) ở người cao tuổi từ 55 đến 79, so với những người trong cùng độ tuổi không hoạt động thể chất. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng hoạt động thể chất không bảo vệ chống lại tất cả sự miễn dịch xảy ra(21). Tuy nhiên, sự suy giảm chức năng và hoạt động của hệ thống miễn dịch của một người có thể bị ảnh hưởng do giảm hoạt động thể chất ngoài tuổi tác.
16/19. Giảm căng thẳng
Các nghiên cứu chứng minh rằng căng thẳng mãn tính có thể ngăn chặn các phản ứng miễn dịch bảo vệ và làm trầm trọng thêm các phản ứng miễn dịch bệnh lý, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể (22). Để tăng cường sức khỏe và chữa bệnh, bạn cần giảm thiểu mức độ căng thẳng. Điều này có thể khó khăn ngày nay, đặc biệt là khi mọi người lo lắng về các vấn đề bệnh tật.
17/19. Cải thiện giấc ngủ
Khi bạn không ngủ đủ giấc, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ không thể hoạt động bình thường. Trên thực tế, nghiên cứu phân tích tính dễ bị tổn thương của người lớn bị mất ngủ cho thấy những người ngủ ít hơn sáu giờ một đêm có khả năng bị cảm lạnh cao hơn bốn lần so với người ngủ hơn bảy giờ(23). Để giảm khả năng bị cảm lạnh và cúm cũng như tăng cường sức đề kháng, hãy đảm bảo bạn ngủ ít nhất bảy giờ mỗi đêm.
18/19. Hạn chế uống rượu
Uống quá nhiều rượu chắc chắn có thể ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch. Đó là lý do tại sao bạn cần phải cắt giảm rượu để chống nhiễm trùng và tăng cường sức đề kháng. Rượu ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe đường ruột. Chúng góp phần giảm chức năng miễn dịch và khiến bạn dễ bị nhiễm các mầm bệnh. Dùng 1-2 ly rượu mỗi tuần, hoặc ít hơn, để tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn.
19/19. Thực hiện các biện pháp bảo vệ bản thân
Khi có vi trùng hoặc sâu bọ xuất hiện, việc bảo vệ bản thân và những người xung quanh là rất quan trọng. Điều này có nghĩa là:
- Rửa tay thường xuyên, trong ít nhất 20 giây.
- Giảm thiểu chạm tay lên mặt.
- Ở nhà khi bị ốm.
- Ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay của bạn.
- Tìm kiếm sự chăm sóc y tế và điều trị khi cần thiết.
6. Một số lưu ý khi áp dụng các giải pháp tăng cường sức đề kháng
Trong quá trình tìm kiếm cách tăng cường sức đề kháng của bạn, hãy thận trọng.
Nếu bạn đang sử dụng các loại thảo mộc, chất bổ sung và tinh dầu tăng cường miễn dịch, hãy nhớ rằng:
- Chúng là các sản phẩm tác động cực kỳ mạnh lên cơ thể.
- Không nên dùng chúng quá 2 tuần một lần.
- Cho bản thân một khoảng nghỉ giữa các liều lượng dùng là rất quan trọng.
- Ngoài ra, nếu bạn đang mang thai, hãy thận trọng khi sử dụng các loại tinh dầu. Bạn có thể liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ hoặc chăm sóc sức khỏe trước khi sử dụng chúng.
Bất cứ khi nào bạn đang sử dụng các biện pháp tự nhiên như bổ sung các thực phẩm thực vật, hãy thực hiện dưới sự chăm sóc của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
C. Hỏi & Đáp Về Tăng Cường Sức Đề Kháng
Ý tưởng tăng cường khả năng miễn dịch của bạn rất hấp dẫn. Tuy nhiên, khả năng thực hiện điều đó đã tỏ ra khó thực hiện vì nhiều lý do. Hệ thống miễn dịch chính xác là một hệ thống, không phải là một thực thể duy nhất. Để hoạt động tốt, nó đòi hỏi sự cân bằng và hài hòa. Vẫn còn nhiều điều mà các nhà nghiên cứu không biết về sự phức tạp và mối liên hệ của phản ứng miễn dịch. Cho đến nay, không có mối liên hệ trực tiếp nào được chứng minh khoa học giữa lối sống và chức năng miễn dịch được tăng cường.
Nhưng điều đó không có nghĩa là ảnh hưởng của lối sống lên hệ thống miễn dịch không gây tò mò và không nên nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu đang khám phá những ảnh hưởng của chế độ ăn uống, tập thể dục, tuổi tác, căng thẳng tâm lý và các yếu tố khác đối với phản ứng miễn dịch. Khám phá này ở cả động vật và người. Trong khi đó, các chiến lược sống lành mạnh nói chung là một cách tốt để bắt đầu cung cấp cho hệ thống miễn dịch của bạn ưu thế.
1. Như thế nào là lối sống lành mạnh để tăng cường sức đề kháng?
Tuyến phòng thủ đầu tiên của bạn là chọn lối sống lành mạnh. Thực hiện theo các hướng dẫn, bài tập tốt cho sức khỏe nói chung là bước tốt nhất duy nhất bạn có thể thực hiện. Mục tiệu là để giữ cho hệ thống miễn dịch của bạn mạnh mẽ và khỏe mạnh. Mọi bộ phận của cơ thể bạn, bao gồm cả hệ thống miễn dịch của bạn. Chúng hoạt động tốt hơn khi được bảo vệ khỏi các cuộc tấn công môi trường và được hỗ trợ bởi các chiến lược sống lành mạnh như:
- Đừng hút thuốc.
- Ăn một chế độ ăn nhiều trái cây và rau quả.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh.
- Nếu bạn uống rượu, chỉ uống có chừng mực.
- Ngủ đủ giấc.
- Thực hiện các bước để tránh nhiễm trùng, chẳng hạn như rửa tay thường xuyên và nấu thịt kỹ.
- Cố gắng giảm thiểu căng thẳng.
2. Tăng sức đề kháng bằng chất bổ sung có là một sự lựa chọn thông minh?
Nhiều sản phẩm trong các cửa hàng tuyên bố để tăng hoặc hỗ trợ miễn dịch. Nhưng khái niệm tăng cường miễn dịch thực sự ít có ý nghĩa về mặt khoa học. Trên thực tế, việc tăng số lượng tế bào trong cơ thể bạn không nhất thiết là một điều tốt. Xem xét này diễn ra ở cả tế bào miễn dịch hoặc các loại khác. Ví dụ, các vận động viên tham gia “pha tạp máu” thường có nguy cơ bị đột quỵ. Họ thực hiện bơm máu vào hệ thống để tăng số lượng tế bào máu và tăng cường hiệu suất.
Cố gắng tăng cường các tế bào của hệ thống miễn dịch đặc biệt phức tạp. Nó có rất nhiều loại tế bào trong hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng với rất nhiều vi khuẩn khác nhau. Chúng cũng được thực hiện theo nhiều cách khác nhau.
Nhưng những tế bào nào bạn nên tăng, và đến số lượng thế nào? Cho đến nay, các nhà khoa học không biết câu trả lời. Những gì được biết là cơ thể liên tục tạo ra các tế bào miễn dịch. Chắc chắn nó tạo ra nhiều tế bào lympho hơn mức có thể sử dụng. Các tế bào phụ tự loại bỏ chúng thông qua một quá trình chết tế bào tự nhiên gọi là apoptosis. Một số chết trước khi chúng thấy bất kỳ hành động nào, một số chiến thắng khỏi quá trình đó. Không ai biết có bao nhiêu tế bào hoặc hỗn hợp tế bào tốt nhất mà hệ thống miễn dịch cần để hoạt động ở mức tối ưu.
3. Mối liên quan giữa sức đề kháng và tuổi tác
Khi chúng ta già đi, khả năng đáp ứng miễn dịch của chúng ta sẽ giảm. Điều này góp phần gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng và ung thư hơn. Khi tuổi thọ ở các nước phát triển tăng lên, tỷ lệ mắc bệnh liên quan đến tuổi cũng tăng.
a. Khả năng mắc bệnh truyền nhiễm tăng theo tuổi
Trong khi một số người già đi một cách khỏe mạnh, kết luận của nhiều nghiên cứu là, so với những người trẻ tuổi hơn, người cao tuổi có nhiều khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm và, thậm chí nghiêm trọng hơn, có nhiều khả năng tử vong vì chúng hơn. Nhiễm trùng hô hấp, cúm và đặc biệt là viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở những người trên 65 tuổi trên toàn thế giới.
Không ai biết chắc chắn tại sao điều này xảy ra. Nhưng một số nhà khoa học nhận thấy rằng nguy cơ gia tăng này tương quan với sự sụt giảm các tế bào lympho T. Đây có thể là do tuyến ức bị teo theo tuổi tác, Chúng tạo ra ít tế bào T hơn để chống lại nhiễm trùng. Việc giảm chức năng tuyến ức này có giải thích sự sụt giảm của các tế bào T hay liệu các thay đổi khác có vai trò không được hiểu đầy đủ. Những người khác quan tâm đến việc liệu tủy xương trở nên kém hiệu quả hơn trong việc tạo ra các tế bào gốc làm phát sinh các tế bào của hệ thống miễn dịch.
b. Khả năng đáp ứng vắc-xin giảm theo tuổi
Việc giảm đáp ứng miễn dịch đối với các bệnh nhiễm trùng đã được chứng minh. Chúng quan sát bằng phản ứng của người lớn tuổi đối với vắc-xin. Ví dụ, các nghiên cứu về vắc-xin cúm đã chỉ ra rằng đối với những người trên 65 tuổi, vắc-xin này kém hiệu quả hơn nhiều so với trẻ em khỏe mạnh (trên 2 tuổi). Nhưng mặc dù giảm hiệu quả, tiêm vắc-xin cúm và S.pneumoniae đã làm giảm đáng kể tỷ lệ bệnh tật và tử vong ở người lớn tuổi khi so sánh với việc không tiêm phòng.
c. Khả năng mắc suy dinh dưỡng tăng theo tuổi
Dường như có một mối liên hệ giữa dinh dưỡng và miễn dịch ở người cao tuổi. Một dạng suy dinh dưỡng phổ biến đáng ngạc nhiên đã xảy ra. Ngay cả ở các nước giàu có được gọi là “suy dinh dưỡng vi chất dinh dưỡng”. Suy dinh dưỡng vi chất dinh dưỡng có thể phổ biến ở người cao tuổi. Trong đó, một số người bị thiếu một số vitamin thiết yếu và khoáng chất vi lượng. Những chất này được tạo ra hoặc bổ sung bằng chế độ ăn uống. Người già có xu hướng ăn ít hơn và có ít sự đa dạng trong chế độ ăn uống.
Một câu hỏi quan trọng là liệu bổ sung chế độ ăn uống có thể giúp người già duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh hơn. Người già nên thảo luận câu hỏi này với một bác sĩ thành thạo về dinh dưỡng lão khoa. Trong khi một số bổ sung chế độ ăn uống có thể có lợi cho người già, ngay cả những thay đổi nhỏ cũng có thể có tác động nghiêm trọng ở nhóm tuổi này.
3. Chế độ ăn uống và sức đề kháng của bạn?
Như bất kỳ “lực lượng” chiến đấu nào, “đội quân” hệ thống miễn dịch “diễu hành” trên bụng của bạn. Chiến binh hệ miễn dịch cần khỏe mạnh, cần tốt thì phải được nuôi dưỡng thường xuyên. Những người sống trong nghèo đói và suy dinh dưỡng dễ mắc các bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, liệu tỷ lệ bệnh tăng lên có phải do suy dinh dưỡng đến hệ thống miễn dịch không. Những suy đoán chưa vẫn chưa chắc chắn. Vẫn còn tương đối ít nghiên cứu về ảnh hưởng của dinh dưỡng đối với hệ thống miễn dịch của con người. Thậm chí còn có ít nghiên cứu gắn kết tác động của dinh dưỡng trực tiếp với sự phát triển (so với điều trị) của bệnh.
4. Mối liên hệ giữa sức đề kháng với các nguyên tố vi lượng?
Có một số bằng chứng cho thấy sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng khác nhau làm thay đổi phản ứng miễn dịch ở động vật, như được đo trong ống nghiệm. Điển hình là sự thiếu hụt kẽm, selen, sắt, đồng, axit folic và vitamin A, B6, C và E. Tuy nhiên, tác động của những thay đổi này đối với sức khỏe của động vật chưa rõ ràng. Thêm vào đó, ảnh hưởng của sự thiếu hụt tương tự đối với phản ứng miễn dịch của con người vẫn chưa được đánh giá.
Bạn nghi ngờ chế độ ăn không cung cấp đủ nguyên tố vi lượng khi bạn không thích rau quả? Hãy bổ sung vitamin tổng hợp và khoáng chất, thực phẩm chức năng hàng ngày. Việc này có thể mang lại lợi ích sức khỏe khác. Nó có thể cao hơn cả lợi ích từ hệ thống miễn dịch của bạn. Tuy vậy, không phải dùng càng nhiều sẽ càng tốt.
5. Tăng sức đề kháng với các loại thảo mộc và bổ sung có thực sự hiệu quả?
Đi vào bất cứ cửa hàng nào, bạn sẽ tìm thấy những chai thuốc và các chế phẩm thảo dược tuyên bố “hỗ trợ miễn dịch” hoặc nói cách khác là tăng cường sức đề kháng. Một số chế phẩm đã được tìm thấy để thay đổi một số thành phần của chức năng miễn dịch. Tuy nhiên, cho đến nay không có bằng chứng nào cho thấy chúng thực sự tăng cường sức đề kháng bạn. Cũng không có bằng chứng chúng bảo vệ tốt hơn cơ thể để chống lại nhiễm trùng và bệnh tật.
Việc chứng minh liệu một loại thảo mộc hoặc bất kỳ chất nào có thể tăng cường khả năng miễn dịch, vẫn là một vấn đề rất phức tạp. Các nhà khoa học vẫn chưa biết biết liệu thảo mộc có làm tăng mức độ kháng thể trong máu hay có bất cứ điều gì có lợi cho khả năng miễn dịch tổng thể hay không.
6. Mối liên hệ giữa căng thẳng và tăng cường sức đề kháng?
Y học hiện đại đánh giá cao mối quan hệ liên kết chặt chẽ giữa tâm trí và cơ thể. Một loạt các bệnh nam khoa, bao gồm khó chịu ở dạ dày, nổi mề đay và thậm chí là bệnh tim, có liên quan đến tác động của căng thẳng cảm xúc. Các nhà khoa học tích cực nghiên cứu mối quan hệ giữa căng thẳng và chức năng miễn dịch .
Nhưng có một điều, căng thẳng là khó xác định. Khi tiếp xúc với các tình huống xác định, khó có thể đo được mức độ căng thẳng cảm thấy. Lúc này, khó biết liệu ấn tượng chủ quan về mức độ căng thẳng có chính xác hay không. Nhà khoa học chỉ có thể đo lường những thứ có thể phản ánh căng thẳng khác. Chẳng hạn như số lần tim đập mỗi phút. Tuy nhiên, các biện pháp như vậy cũng có thể phản ánh các yếu tố khác.
Hầu hết các nhà khoa học nghiên cứu mối quan hệ của căng thẳng và chức năng miễn dịch. Tuy nhiên, không có nghiên cứu về tác nhân gây căng thẳng đột ngột, ngắn ngủi. Thay vào đó, họ cố gắng nghiên cứu các tác nhân gây căng thẳng mãn tính. Chẳng hạn như căng thẳng gây ra bởi mối quan hệ với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Họ xem xét cả những thách thức kéo dài để thực hiện tốt công việc của một người. Một số nhà khoa học đang điều tra xem liệu căng thẳng có ảnh hưởng đến miễn dịch hay không.
Nhưng thật khó để thực hiện cái mà được gọi là “thí nghiệm có kiểm soát” ở người. Trong một thí nghiệm có kiểm soát, nhà khoa học có thể thay đổi một và chỉ một yếu tố. Chẳng hạn thay đổi như lượng hóa chất cụ thể. Sau đó đo lường tác động đó đối với một số hiện tượng có thể đo lường khác. Chẳng hạn như lượng kháng thể được tạo ra bởi một loại cụ thể tế bào hệ thống miễn dịch khi nó tiếp xúc với hóa chất. Ở một động vật sống và đặc biệt là ở người, loại kiểm soát đó là không thể. Có rất nhiều điều khác xảy ra với động vật hoặc người tại thời điểm thực hiện các phép đo.
Bất chấp những khó khăn không thể tránh khỏi trong việc đo lường mối quan hệ của căng thẳng với khả năng miễn dịch, các nhà khoa học dần có những tiến bộ trong lĩnh vực này.
7. Cảm lạnh có làm cho hệ thống miễn dịch của bạn một yếu đi?
Hầu như mọi bà mẹ đều nói: “Mặc áo khoác hoặc bạn sẽ bị cảm lạnh”. Liệu điều này có đúng không? Nghiên cứu chỉ ra tiếp xúc bình thường với cảm lạnh vừa phải không làm tăng khả năng nhiễm bệnh. Hầu hết các chuyên gia y tế đồng ý rằng lý do mùa đông là “mùa lạnh và cúm”. Nhưng không phải vấn đề này làm cho người bị nhiễm lạnh. Việc này lí giải là họ dành nhiều thời gian hơn trong nhà, tiếp xúc gần hơn với những người khác có thể truyền mầm bệnh. Khi đó, họ sẽ bị bệnh.
Nhưng các nhà nghiên cứu vẫn quan sát vấn đề này trong các quần thể khác nhau. Một số thí nghiệm đã thực hiện ở chuột. Chúng cho thấy chuột phơi nhiễm lạnh có thể làm giảm khả năng đối phó với nhiễm trùng. Nhưng với con người thì sao?
Các nhà khoa học đã thử nghiệm ngâm người trong nước lạnh. Một số khác cho những người khác ngồi khỏa thân trong nhiệt độ hạ nhiệt. Họ nghiên cứu những người sống ở Nam Cực và những người trong các cuộc thám hiểm ở Rockies Canada. Các kết quả đã được trộn lẫn. Ví dụ, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận sự gia tăng các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên ở những người trượt tuyết xuyên quốc gia cạnh tranh, những người tập thể dục mạnh mẽ trong thời tiết lạnh. Nhưng liệu những nhiễm trùng này là do cảm lạnh hay các yếu tố khác hay không? Chẳng hạn như tập thể dục mạnh hoặc khô không khí có ảnh hưởng không?
Một nhóm các nhà nghiên cứu Canada đã xem xét hàng trăm nghiên cứu y học về chủ đề này. Họ cũng thực hiện một số nghiên cứu riêng của mình về việc tiếp xúc với lạnh vừa phải. Kết quả là không có tác dụng bất lợi đối với hệ thống miễn dịch của con người. Bạn có nên “co lại” khi trời lạnh? Câu trả lời là “có” nếu bạn không thoải mái hoặc nếu bạn sẽ ở ngoài trời trong một thời gian dài mà các vấn đề như tê cóng và hạ thân nhiệt là một rủi ro. Nhưng đừng lo lắng về khả năng miễn dịch.
8. Tập thể dục: Tốt hay xấu cho khả năng miễn dịch?
Tập thể dục thường xuyên là một trong những hoạt động tăng cường sức đề kháng. Nó cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm huyết áp. Ngoài ra, tập luyện còn giúp kiểm soát trọng lượng cơ thể và bảo vệ chống lại nhiều loại bệnh. Nhưng nó có giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn và giữ cho nó khỏe mạnh hay không?
Tập thể dục cũng giống như chế độ ăn uống lành mạnh. Tập luyện đóng góp cho sức khỏe nói chung và do đó cho hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Nó có thể đóng góp thậm chí trực tiếp hơn bằng cách thúc đẩy lưu thông tốt. Nó cho phép tế bào và các chất của hệ thống miễn dịch di chuyển tự do trong cơ thể. Qua đó sẽ thực hiện công việc một cách hiệu quả hơn.
Một số nhà khoa học đang cố gắng thực hiện bước tiếp theo để xác định xem tập thể dục có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhiễm trùng của một người hay không. Các nhà nghiên cứu đang xem xét việc tập luyện cực độ có thể khiến vận động viên bị bệnh thường xuyên. Họ cũng tìm câu trả lời cho việc bằng cách nào làm suy yếu chức năng miễn dịch.
Ở nghiên cứu này, các nhà khoa học thường yêu cầu các vận động viên tập thể dục chuyên sâu. Họ kiểm tra máu và nước tiểu của vận động viên trước và sau khi tập thể dục. Họ tìm kiếm phát hiện bất kỳ thay đổi nào trong các thành phần của hệ thống miễn dịch. Một số thay đổi đã được ghi nhận. Tuy nhiên, các nhà miễn dịch học vẫn chưa biết những thay đổi này có ý nghĩa gì với phản ứng miễn dịch của con người. Dù vậy, những đối tượng này là những vận động viên ưu tú trải qua quá trình gắng sức. Còn tập thể thao vừa phải dành cho người bình thường thì sao? Nó có giúp giữ cho hệ thống miễn dịch khỏe mạnh hay không?
Cho đến bây giờ, liên kết về lợi ích giữa đôi bên chưa được thiết lập. Tuy nhiên, thật hợp lý khi coi tập thể dục thường xuyên là một sự lựa chọn có lợi. Đây cũng là một phương tiện quan trọng tiềm năng để giữ cho hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Cùng với đó là cải thiện thân hình của bạn.
Cách tiếp cận có thể giúp các nhà nghiên cứu có được câu trả lời đầy đủ hơn về vấn đề này là tận dụng trình tự bộ gen của con người. Cơ hội nghiên cứu dựa trên công nghệ y sinh cập nhật này có thể được sử dụng để đưa ra câu trả lời đầy đủ hơn cho câu hỏi trên. Nó cũng trả lời được các câu hỏi tương tự về hệ thống miễn dịch. Ví dụ, microarrays hoặc “chip gen” dựa trên bộ gen của con người cho phép các nhà khoa học xem xét. Đồng thời, cũng có thể dựa trên cách hàng ngàn trình tự gen được bật hoặc tắt để đáp ứng với điều kiện sinh lý cụ thể. Như có thể quan sát ở các tế bào máu từ vận động viên trước và sau khi tập luyện.
Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ sử dụng các công cụ này để phân tích các mẫu để hiểu rõ hơn về cách thức nhiều con đường liên quan hành động cùng một lúc.
Tóm Tắt
Hệ thống miễn dịch là một mạng lưới tương tác của các cơ quan, tế bào và protein bảo vệ cơ thể khỏi virus và vi khuẩn hoặc bất kỳ chất lạ nào. Tuy nhiên có thể dùng các loại thực phẩm và duy trì lối sống lành mạnh để ngăn ngừa và chống nhiễm trùng do đặc tính kháng khuẩn và tăng cường sức đề kháng của chúng ta. Mong bài viết trên cung cấp cho bạn nhiều thông tin bổ ích.
Nguồn tham khảo:
1. Draxe.com:
2. Health.harvard.edu:
